Berrikuntza eta baso-bioekonomiarekiko konpromisoa XI. Egurraren Astean
Euskadiko XI. Egurraren Astea arrakastaz ospatu zen urriaren 27tik azaroaren 2ra, jarduerak hiru lurralde historikoetan zehar zabalduz. Baskegurrek antolatutako urteroko hitzorduak, Euskadiko basogintza sektoreko eragileekin lankidetzan, eta Eusko Jaurlaritzako Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Politikako Sailburuordetzaren eta Hazi Fundazioaren babesarekin, bere helburu bikoitzari eutsi zion aurten ere: sektorearen errealitatea euskal gizarte osoari hurbiltzea, eta profesionalen arteko prestakuntza eta eztabaidarako foro izatea. Egun horietan, erakusketak, jardunaldiak, prestakuntza-saioak eta bisita presentzial zein birtualak bildu zituen egitarauak, euskal basoen kudeaketa iraunkorraren ahalmen ekonomikoa, ingurumenekoa eta soziala nabarmenduz, eta bertan sortutako egurraren eraldaketa arduratsua azpimarratuz.
Donostiako Tabakalera Kultura Garaikidearen Nazioarteko Zentroak astelehenean, hilak 27, inaugurazio-eguna hartu zuen. Aurkezpenean Oskar Azkaratek (Baskegurreko zuzendari nagusia), Edurne Ormazabalek (Tabakalerako zuzendari nagusia) eta Jon Beguiristainek (EHUko Arkitektura Goi Eskola Teknikoko zuzendaria, Donostian) parte hartu zuten. Eguneko mugarrietako bat bigarren solairuko hallean instalatutako hiri-altzari iraunkor berria aurkeztea eta inauguratzea izan zen, PEFC ziurtagiridun egurrarekin egina. “Replantearse para readaptarse”, Maider de la Fuente eta Lucía Pardos Ariasen sinadura daraman proiektuak diseinua, iraunkortasuna eta tokiko egurraren erabilera uztartzen ditu; aldagai horiek direla eta, Baskegurrek, Tabakalerak eta EHU/UPVko Arkitektura Eskolak bultzatutako diseinu-lehiaketako lan irabazle bihurtu zen.
“Replantearse para readaptarse” lanak Euskadin egurrarekin egin daitekeenaren adibide bikaina eskaintzen du, eta Aste osoko hainbat jardueratan islatu zen programaren ardatzetako bat izan zen. Egurtek Sarien erakusketak 2022ko eta 2024ko proiektu sarituak bildu zituen kategoria hauetan: Eraikuntza, Barne-diseinua, Produktu-diseinua, Tokiko egurra eta BEM (Bois/Egurra/Madera). Bestalde, Egurtek saritutako arkitektoek, Beñat Saratxagak eta Gentzane Goikuriak (Behark Arkitektura), “Egurrezko Diseinua eta Eraikuntza: Proiektu Berritzaileak” izeneko Masterclassa eman zuten, EHUko Uda Ikastaroak / Donostia Sustainability Forum programaren baitan.
Saratxagaren hitzetan, “Gure burua itxaropentsuak diren arkitekto gisa definitzen dugu, proiektuaren tamaina edozein dela ere. Aurrez zeuden eraikuntza-egoeren eraldaketa positiboan sinesten dugu». Goikuriak, bere aldetik, egurrak nabarmendu zuen «gure kultura autoktonotik eta tokiko arkitektura tradiziotik, baserriak, besteak beste, hurbiltzeko eta berrinterpretatzeko aukera eman diela, egungo argitasun eta energia-eraginkortasun estandarrik ukatu gabe”.
Bilboko Ingeniaritza Eskolako ikasle Argi Jaca-Madariaga Ominettik badaki material honek eraikuntzan dituen abantailez zer edo zer. Bere Master Amaierako Lanak, “Egur marko arineko fatxada industrializatuaren irtenbidea: isolatzaile termiko tradizionalen eta bio-oinarridunen karakterizazioa”, egurrez egindako onenaren saria jaso zuen; mila euro, Oskar Azkaratek emanak.
Astean zehar, Baskegurreko zuzendariaren prentsa-agerraldi batzuk (eta Onda Vasca irratiak Tabakaleratik zuzenean eskaini zuen saio berezia) egurraren balioa azpimarratzera etorri ziren: lehiakorra eta jasangarria den materiala izanik, hormigoiaren alternatiba bikaina da. Zergatik? Besteak beste, hurbileko eta berriztagarriak diren lehengaien gizarte-eskariari erantzuten diolako (eta “betiko” iraun dezakeelako), eta egur modular industrializatuz eraikitzeak denbora aurrezten duelako, forjatu eta hormak egurrarekin altxatzen diren bitartean, instalazio elektrikoak, saneamendua eta isolamenduak aldi berean egin baitaitezke, eta, gainera, diseinuetan zehaztasun handiagoa lortzen delako.
Erabilera ez da berria, Egurraren Asteko azken egunean egiaztatu zen bezala, Gasteizko Santa Maria katedralera bisita gidatua egin zenean. Arkuen, gangen eta aldamioen artean, atal berezi bat izan zen tenplua zaharberritzeko lanetan material horrek izan zuen protagonismorako.
Zorroztasuna eta segurtasuna: jardunaldi profesionalak
Hamaikagarren edizio honek sektoreko profesionalei zuzendutako programa teknikoa eskaini zuen, arreta berezia jarrita lan-segurtasunean, arau-betetzean eta baso-kudeaketa aurreratuan.
Hala, Baskegurrek, Osalanek eta HAZIk antolatutako eta PRISMA Forestal proiektuaren barruan kokatutako “Euskadipreben: lan-arriskuen prebentzioa“ jardunaldiak Bilboko Ingeniaritza Eskolako Auditorioan egin zen, «lan-ingurunearen hausnarketa eta hobekuntza-proposamena baso eta egur-balio katean» ardatz hartuta. Saioan Eusko Jaurlaritza, Osalan, Hazi, hiru foru aldundiak, EHU, Osarten eta AREFOR (Asociación de Rematantes Forestales) izan ziren, eta istripuen kopurua murriztea jarri zen helburu, silbikultura eta egur-ustiapena bezalako jardueren istripuztasun handia jorratuz. Amaierako mahai-inguruetan sektorearentzat eta administrazioarentzat ondorio giltzarriak atera ziren: prebentzio-zerbitzuen papera aldarrikatzea; lanen mekanizazioaren garrantzia; komunikazio-kanalak hobetzea (erakundeen artean eta sektore barruan); eta prebentzio-prestakuntza espezifikoaren beharra, istripuen tasa murrizteko.
Bestalde, formazio-hitzen artean, koniferoen kudeaketan sakondu zen: Galiziako Arume Fundazioak urtero antolatzen duen Piñeiros jardunaldia sare sozialetan eta Baskegurren webgunean eman zen; gonbidatu gisa, Uruguai eta Txile aritu ziren beren esperientzia partekatzen. Online mintegi bat ere egin zen enpresa eta erakunde elkartuentzat, EUDR (Europar Batasuneko baso-soiltzearen aurkako araudia) betetzen eta kudeatzen laguntzen duen aplikazio berria aurkezteko, erregelamendu horrek egurraren jatorri legitimoa bermatzen du EBko herrialde guztietan. Eta lurrean bertan, Berrizen egindako “Bakanketak hostozabaletan” prestakuntza-jardunaldi praktikoak argitzerako zuhaitzen seinalatze-teknikan sakondu zuen; baso-jabetzari zuzenduta, jarduera hori PRISMA proiektuaren baitan kokatu zen, Aitor Onaindia (Basoa Fundazioa-ko zuzendari teknikoa) aholkulari izan zela.
Enpresak, pertsonak
Astearen barruan, bisita birtualak egin ziren Torresar enpresara (Orozko), eraldaketa-prozesuan dagoen familia-negozioa; Termogenik, markapean merkaturatzen den egur termotratatuan bezalako berrikuntza-produktuen aldeko apustua egiten du. Halaber, Muebles Lufe ezagutu zen: bere eredua berrantolatu duen «fenomenoa», intsinis pinu trinkoz egindako kit-altzariak eskaintzeko, ekonomikoak eta iraunkorrak, Aizarnazabalen (Gipuzkoa) egiten direnak eta online denda bidez bakarrik saltzen direnak. Bide beretik, «Egurraren Herria. Bosque Country» kanpaina ibiltaria ezagutzera eman zen: urriaren 1etik azaroaren 30era Euskadi zeharkatzen dago, ikasleei zein helduei baso-kudeaketa iraunkorraren garrantzia hurbiltzeko, bioekonomia garatzeko giltzarri baita.
Azkenik, Euskadiko XI. Egurraren Asteak berriz ere baso-jabetza jarri zuen protagonista: hiru lurralde historikoetako bana istorio ezagutarazi ziren, tokiko egurraren hornidura bermatzen eta paisaiaren kontserbazioan zein funtsezko ekosistema-zerbitzuetan laguntzen duten pertsonen lanari balioa emanez.